Premiera Uniwersytecka 13.04.2011

Kto nie ma, nie płaci

Non si paga, non si paga!

Dario Fo


PREMIERA UNIWERSYTECKA: 13.04.2011, godz. 19.15, Teatr Nowy
http://www.nowy.pl/spektakle/kto-nie-ma-nie-paci,89/

Cena biletu dla pracowników i studentów UŁ: tylko 15 zł!




przekład: Piotr Bikont, Paweł Lesisz
reżyseria: Piotr Bikont
muzyka, śpiew: Jacek Bieleński
scenografia: Aleksander Janicki
kostiumy: Zuzanna Markiewicz

obsada:
Mirosława Olbińska – Antonia
Sławomir Sulej – Giovanni
Katarzyna Żuk – Margherita
Mateusz Janicki – Luigi
Dymitr Hołówko – Dziadek
Tomasz Kubiatowicz – Inspektor
Wojciech Oleksiewicz – Strażnik
Jacek Bieleński – Pieśniarz

prapremiera:
9 kwietnia, Mała Sala

Marta Olejniczak, teatrolog, pracownik Działu Literackiego Teatru Nowego w Łodzi:

Dario Fo jest twórcą w Polsce mało znanym. Jego sztuki wystawiane są na całym świecie z dużym powodzeniem, szczególnie w Szwecji. We Włoszech krytykowano go za lewicowe poglądy, które przenikały do przedstawień, ale teatr Fo ulegał licznym metamorfozom pod względem idei i formy. Nie można nie docenić walorów spektakli, w których nawiązywał do najlepszych okresów historii teatru dramatu rodzimego – rzymskiego mimu i komedii dell’arte. Warto podkreślić, że choć jego sztuki wpisują się w tradycję popularnych form teatralnych, pomimo ludycznego charakteru, przynależą do sztuki wysokiej.


O autorze:
Dario Fo (ur. 1926 w San Giano), laureat literackiej Nagrody Nobla; dramaturg, aktor, mim, reżyser i scenograf, jeden z najwybitniejszych, a zarazem najbardziej kontrowersyjnych przedstawicieli świata teatru; w głównej mierze reprezentant teatru komicznego – od ludowego widowiska średniowiecznego i komedii dell’arte, po nowe formy wodewilu, musicalu i burleski, jak i teatru zaangażowanego, niekiedy propagandowego, poruszającego najbardziej aktualne problemy polityczne i społeczne Włoch.

Fo jest autorem kilkudziesięciu sztuk. Do najbardziej znanych należą: Settimo: ruba un po’meno (Siódme: mniej kradnij), Grande pantomima con banderie e pupazzi piccoli e medi (Wielka pantomima z flagami i kukłami małymi i średnimi), Mistero buffo (Misterium buffo), Przypadkowa śmierć anarchisty, czy Il Papa e lastrega (Papież i czarownica).

Urodził się w 1926 r. w San Giano na północy Włoch, w prowincji Varese. Studiował malarstwo i architekturę. Swoją twórczą drogę rozpoczynał jako aktor i autor skeczów rewiowych w małych teatrzykach i kabaretach. W latach pięćdziesiątych tworzył farsy, m.in. Człowieka nagiego we fraku, Nie wszyscy złodzieje przychodzą kraść. W 1959 r. wraz z żoną Franką Rame, również aktorką, założył trupę aktorską Compagnia Fo-Rame.
Wielki rozgłos przyniosły Fo występy w popularnym programie telewizyjnym Canzonissima (1962). Artysta postanowił zrezygnować z nich po tym, jak ocenzurowano jeden z jego satyrycznych skeczy. Po tym skandalu dosięgnął Fo telewizyjny ostracyzm, który zakończył się dopiero w 1977 r.

W końcu lat 60. Dario Fo i Franka Rame oddalają się od teatru mieszczańskiego. Wystawiają przedstawienia polityczne dla robotników w halach fabrycznych i na stadionach. Fo związał się w tym czasie na krótko z partią komunistyczną, a później z ekstremalną lewicą. Stał się obiektem niewybrednych ataków. Jedną z konsekwencji było dla Fo dramatyczne wydarzenie - bojówkarze faszystowscy pobili i zgwałcili jego żonę, Frankę Rame.

W następnych latach teksty Dario Fo nadal pozostawały zaangażowane, dotykały jednak innych sfer życia społecznego, a sam autor zdawał się być bardziej uważnym obserwatorem niż walczącym ekstremistą. Sztuki Fo oscylowały m.in. wokół tematów: narkomanii, rasizmu, egoizmu, społecznej kondycji kobiet. Fo dokonywał rozrachunku z własną twórczością i własnym aktorstwem. Dzielił się swoją wiedzą na seminariach i podczas warsztatów aktorskich w kraju i za granicą.
Dario Fo jest laureatem licznych nagród, w tym literackiej Nagrody Nobla (1997 r.).

O utworze:
Centralnymi postaciami w sztuce Kto nie ma, nie płaci (Non si paga! Non si paga!, 1974), autorstwa jednego z czołowych, a zarazem najbardziej kontrowersyjnych przedstawicieli współczesnego teatru włoskiego, są dwie zaprzyjaźnione pary małżeńskie.

Mężowie pracują w fabryce, żony prowadzą domy. W tle - widmo masowych zwolnień, rosnące ceny żywności, czynszu i transportu. Wszystko to powoduje, że ludzie wchodzą w konflikt z prawem. Okazja czyni złodzieja, a kradzież wydaje się jedynym rozsądnym rozwiązaniem sytuacji, zwłaszcza, że „inni robią to samo”.

Zderzenie serii zabawnych scenek z ostrą wymową społeczną tej historii daje efekt satyryczny. Jednocześnie skłania do zwrócenia uwagi na problemy pracy i kapitału.
Piotr Bikont po raz kolejny wyreżyseruje w łódzkim Teatrze Nowym spektakl na podstawie tekstu Dario Fo. W 1998 r. (za poprzedniej dyrekcji Zdzisława Jaskuły) zrealizował w „Nowym” przedstawienie Śmieciarz, dziwka, złodziej, jego żona, człowiek we fraku i jego kochanka, na podstawie sztuk Fo: Człowiek nagi i człowiek we fraku oraz Nie wszyscy złodzieje przychodzą kraść. Autorem scenografii do tamtego przedstawienia był Aleksander Janicki.